Każdy przedsiębiorca, prowadząc działalność gospodarczą, korzysta ze środowiska, musi więc podporządkować się wymaganiom związanym z jego ochroną.
Odpowiedzialność przedsiębiorcy za zanieczyszczanie środowiska
Zasada materialnej odpowiedzialności sprawcy zanieczyszczenia
Jedną z podstawowych zasad ochrony środowiska, która najbardziej dotyka przedsiębiorców, jest zasada materialnej odpowiedzialności sprawcy zanieczyszczenia.
Obowiązki przedsiębiorcy
Do najważniejszych obowiązków przedsiębiorców należy:
- ochrona jakości środowiska i jego zasobów, a więc ochrona jakości powietrza, wód, gleby i ziemi, ograniczenie hałasu, promieniowania jonizującego i pól elektromagnetycznych, kontrola wytwarzania i gospodarowania odpadami,
- uzyskanie odpowiednich decyzji administracyjnych (np. pozwolenia na wprowadzenie gazów lub pyłów do powietrza),
- ochrona środowiska przed zanieczyszczeniami, czyli podejmowanie przez przedsiębiorców działań umożliwiających zachowanie lub przywrócenie równowagi przyrodniczej albo zaniechanie działań naruszających tę równowagę),
- ponoszenie opłat za korzystanie ze środowiska (np. w związku z emisją pyłów do powietrza, odprowadzaniem ścieków do zbiornika, poborem wody, składowaniem odpadów),
- wnoszenie opłat produktowych, eksploatacyjnych, koncesyjnych (np. za wydobywaną kopalinę),
- prowadzenie ewidencji rodzajów i wielkości korzystania ze środowiska (np. ewidencja odpadów, poboru wody, emisji substancji do powietrza, ścieków do wód lub do ziemi),
- prowadzenie pomiarów emisji pyłów i gazów wprowadzanych do powietrza, ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi,
- opracowania dokumentów związanych z możliwością wystąpienia poważnych awarii,
- przedkładania sprawozdań dotyczących korzystania ze środowiska do właściwych organów (np. do wojewódzkiego inspektora środowiska, marszałka województwa, wojewody, starosty, wójta).
Pozwolenie lub zezwolenie
Przedsiębiorca, który chce wprowadzić: gazy lub pyły do powietrza, ścieki do wód lub do ziemi, wytwarzać odpady - musi uzyskać odpowiednią decyzję administracyjną. Decyzja jest również potrzebna, gdy przedsiębiorca zamierza przekroczyć dopuszczalne poziomy hałasu.
Uzyskanie decyzji wymagane jest również, aby prowadzić pobór wody z własnych ujęć oraz prowadzić działalność w zakresie zbierania, odbioru, transportu, odzysku lub unieszkodliwienia odpadów. Wykonanie decyzji nadzorują organy administracji publicznej (starosta, wojewódzki inspektor ochrony środowiska, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej).
Występują dwa rodzaje aktów administracyjnych reglamentujących prowadzenie działalności wpływającej na środowisko: pozwolenia i zezwolenia. Pozwolenie ma charakter decyzji ograniczającej prowadzenie określonego rodzaju działalności gospodarczej. Zezwolenie jest warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej w określony sposób - poprzez użytkowanie instalacji, która powoduje wprowadzenie do środowiska substancji lub energii. Obie decyzje muszą być uzyskane przed rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej.
Wydanie pozwolenia emisyjnego
Pozwolenie na wprowadzenie do środowiska substancji lub energii nazywa się pozwoleniem emisyjnym. Emisja oznacza dozwolone przepisami odprowadzenie. Eksploatacja instalacji, która nie wymaga pozwolenia na emisję może być objęta obowiązkiem zgłoszenia do właściwego organu zamiaru rozpoczęcia eksploatacji. Ten rodzaj obowiązku może dotyczyć instalacji negatywnie oddziałującej na środowisko, wskazanych w rozporządzeniu z 22 grudnia 2004 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia. Chodzi m.in. o instalacje do produkcji węgla drzewnego, suszenia zboża lub innych płodów rolnych, stosowane w młynach spożywczych lub w gastronomii przystosowanej do obsługi więcej niż 500 osób na dobę.
Pozwolenie emisyjne wydaje starosta albo wojewoda w trybie regulowanym przez przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego - na wniosek zainteresowanego. Za złożenie wniosku odpowiada prowadzący instalację, nawet w sytuacji, gdy emisję powoduje inny podmiot lub emisja powstaje na skutek czasowej działalności, na przykład podczas remontu.
Wniosek powinien zawierać dane dotyczące położenia instalacji, prowadzącego instalacje, tytułu prawnego do instalacji, typu instalacji oraz wykorzystywanej technologii. Organ ochrony środowiska, wydając pozwolenie, ma obowiązek sprawdzenia tych wymagań oraz odpowiedniego ukształtowania treści pozwolenia. Wniosek powinien również zawierać dane charakteryzujące przewidywaną emisję. Mają one dotyczyć zarówno poziomu emisji, jak i jej oddziaływania na środowisko we wszystkich warunkach funkcjonowania instalacji. Wnioskodawca powinien również wskazać, jakie działania będzie podejmował w celu eliminacji lub ograniczenia emisji oraz określić zakres prowadzonego monitoringu emisji.
Pozwolenia emisyjne są zawsze wydawane na czas oznaczony - maksymalnie na dziesięć lat. Jeżeli przemawia za tym szczególnie ważny interes społeczny związany z ochroną środowiska, a w szczególności z pogorszeniem stanu środowiska w znacznych rozmiarach, w pozwoleniu emisyjnym może być ustanowione zabezpieczenie roszczeń z tytułu wystąpienia negatywnych skutków w środowisku.
