Składki na ubezpieczenie wypadkowe po zmianachOd 1 stycznia 2003 r. wprowadzono nowe zasady ustalania składek na ubezpieczenie wypadkowe. Nowością jest fakt, iż płatnicy tych składek sami muszą ustalić ich wysokość. Dotyczy to już składek za styczeń bieżącego roku. Zamieszczamy informacje, które mogą pracodawcom ułatwić dokonanie tych czynności, wykonywanych przez nich po raz pierwszy.
Sposób ustalania składek na ubezpieczenie wypadkowe jest uregulowany przez przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (zob. podstawy prawne), przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (zob. podstawa prawna) oraz przepisy obwieszczenia prezesa Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2002 r. o sprostowaniu błędu (zob. podstawa prawna). W obwieszczeniu tym zostały skorygowane załączniki nr 2 i 3 do rozporządzenia z dnia 29 listopada 2002 r.
Począwszy od stycznia br. płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe muszą, na podstawie wymienionych przepisów, sami ustalić ich wysokość. Jest to zupełne novum w zakresie składek ubezpieczeniowych, których wysokość była dotychczas ściśle określona i podana w stosownych przepisach. Warto o tym pamiętać, tym bardziej że zgodnie z informacjami uzyskanymi w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych płatnicy nie otrzymają z tej instytucji żadnych pism przypominających o wspomnianym obowiązku. Prawidłowość ustalonej przez płatnika składki będzie natomiast kontrolowana przez inspektorów ZUS, a w przypadku stwierdzonych nieprawidłowości zastosowane zostaną określone prawem
Wysokość składek na ubezpieczenie wypadkowe
Zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, począwszy od stycznia 2003 r. składkę na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 1,93 proc. podstawy wymiaru (tj. 50 proc. najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla poszczególnych grup działalności) opłacają następujący płatnicy:
podlegający wpisowi do rejestru REGON i jednocześnie zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych (art. 28 ust. 1 ustawy),
nie podlegający wpisowi do REGON, bez względu na liczbę osób zgłaszanych do ubezpieczenia wypadkowego (art. 33 ust. 3).
Płatnicy należący do wymienionych grup mają więc dość prostą sytuację. Jeżeli spełniają powyższe warunki, składka na ubezpieczenie wypadkowe określona jest ustawowo.
Sytuacja komplikuje się u płatników podlegających wpisowi do REGON, zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych. Ustalają oni bowiem stopę procentową składek na ubezpieczenie wypadkowe w zależności od grupy działalności, do której należą według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu 31 grudnia poprzedniego roku. Jeżeli dany płatnik zostanie płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe po raz pierwszy po 1 stycznia, grupę swojej działalności powinien ustalić według PKD z rejestru REGON aktualnego na dzień, w którym stał się płatnikiem wspomnianych składek.
Może też się zdarzyć sytuacja, iż płatnik podlegający wpisowi do rejestru REGON i zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych nie otrzyma zaświadczenia o wpisie przed upływem terminu opłacenia składki na to ubezpieczenie. W takim przypadku, stosownie do art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r., składkę należy opłacić zaliczkowo w wysokości 1,93 proc. podstawy wymiaru. Po otrzymaniu zaświadczenia płatnik powinien skorygować odpowiednio stopę procentową składek oraz złożone uprzednio w ZUS dokumenty rozliczeniowe za poszczególne miesiące.
Grupę prowadzonej działalności płatnicy ustalają na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (zob. podstawa prawna). W tym celu z zaświadczenia o nadaniu identyfikatora REGON należy ustalić rodzaj przeważającej działalności. Jest to pięcioznakowy kod alfanumeryczny. Następnie, biorąc pod uwagę dwie pierwsze cyfry kodu, sprawdzamy, do jakiego działu zostaliśmy zakwalifikowani. Będzie on wynikał z przywołanego aktu prawnego. Ustalony kod będzie jedno- lub dwuliterowy, co odpowiada grupowaniu działalności na poziomie I (tj. sekcji lub podsekcji). Żeby ułatwić czytelnikom ustalenie prawidłowej wysokości składek, zamieszczamy, jako załącznik nr 1, wyciąg ze wspomnianej klasyfikacji.
Załącznik nr 1 - Wyciąg z Polskiej Klasyfikacji Działalności
Dział
Nazwa Grupowania
Sekcja A
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
01
Rolnictwo i łowiectwo, łącznie z działalnością usługową
02
Leśnictwo, łącznie z działalnością usługową
Sekcja B
Rybołówstwo i rybactwo
05
Rybołówstwo i rybactwo, łącznie z działalnością usługową
Sekcja C
Górnictwo i kopalnictwo
Podsekcja CA
Górnictwo i kopalnictwo surowców energetycznych
10
Górnictwo węgla kamiennego i brunatnego; wydobywanie torfu
11
Wydobywanie ropy naftowej i gazu ziemnego, łącznie z działalnością usługową
12
Kopalnictwo rud uranu i toru
Podsekcja CB
Górnictwo i kopalnictwo surowców innych niż energetyczne
13
Kopalnictwo rud metali
14
Pozostałe górnictwo i kopalnictwo
Sekcja D
Przetwórstwo przemysłowe
Podsekcja DA
Produkcja artykułów spożywczych; napojów i wyrobów tytoniowych
15
Produkcja artykułów spożywczych i napojów
16
Produkcja wyrobów tytoniowych
Podsekcja DB
Produkcja wyrobów włókienniczych i odzieży
17
Włókiennictwo
18
Produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich
Podsekcja DC
Produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych
19
Produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych
Podsekcja DD
Produkcja drewna i wyrobów z drewna
20
Produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz z korka (oprócz mebli), artykułów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania
Podsekcja DE
Produkcja masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru; działalność publikacyjna i poligraficzna
21
Produkcja masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru
22
Działalność wydawnicza; poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji
Podsekcja DF
Wytwarzanie koksu, produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jądrowych
23
Wytwarzanie koksu, produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jądrowych
Podsekcja DG
Produkcja wyrobów chemicznych
24
Produkcja wyrobów chemicznych
Podsekcja DH
Produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych
25
Produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych
Podsekcja DI
Produkcja wyrobów z surosców niemetalicznych pozostałych
26
Produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych pozostałych
Podsekcja DJ
Produkcja metali i wyrobów z metali
27
Produkcja metali
28
Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyjątkiem maszyn i urządzeń
Podsekcja DK
Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej nie sklasyfikowana
29
Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej nie sklasyfikowana
Podsekcja DL
Produkcja urządzeń elektrycznych i optycznych
30
Produkcja maszyn biurowych i komputerów
31
Produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej nie sklasyfikowana
32
Produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych
33
Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków
Podsekcja DM
Produkcja sprzętu transportowego
34
Produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep
35
Produkcja pozostałego sprzętu transportowego
Podsekcja DN
Produkcja, gdzie indziej nie sklasyfikowana
36
Produkcja mebli; działalność produkcyjna, gdzie indziej nie sklasyfikowana
37
Zagospodarowanie odpadów
Sekcja E
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę
40
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę
41
Pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody
Sekcja F
Budownictwo
45
Budownictwo
Sekcja G
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego
50
Sprzedaż, obsługa i naprawa pojazdów mechanicznych i motocykli; sprzedaż detaliczna paliw do pojazdów samochodowych
51
Handel hurtowy i komisowy, z wyjątkiem handlu pojazdami mechanicznymi i motocyklami
52
Handel detaliczny, z wyjątkiem sprzedaży pojazdów mechanicznych i motocykli; naprawa artykułów użytku osobistego i domowego
Sekcja H
Hotele i restauracje
55
Hotele i restauracje
Sekcja I
Transport, gospodarka magazynowa i łączność
60
Transport lądowy; transport rurociągowy
61
Transport wodny
62
Transport lotniczy
63
Działalność wspomagająca transport; działalność związana z turystyką
64
Poczta i telekomunikacja
Sekcja J
Pośrednictwo finansowe
65
Pośrednictwo finansowe, z wyjątkiem ubezpieczeń i funduszów emerytalno-rentowych
66
Ubezpieczenia oraz fundusze emerytalno-rentowe, bez gwarantowanej prawnie opieki społecznej
67
Działalność pomocnicza związana z pośrednictwem finansowym i z ubezpieczeniami
Sekcja K
Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
70
Obsługa nieruchomości
71
Wynajem maszyn i urządzeń bez obsługi oraz wypożyczanie artykułów użytku osobistego i domowego
72
Informatyka
73
Nauka
74
Pozostałe usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
Sekcja L
Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne
75
Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne
Sekcja M
Edukacja
80
Edukacja
Sekcja N
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
85
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Sekcja O
Pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna
90
Gospodarka ściekami oraz wywóz i unieszkodliwianie odpadów, usługi sanitarne i pokrewne
91
Działalność organizacji członkowskich, gdzie indziej nie sklasyfikowana
92
Działalność związana z kulturą, rekreacją i sportem
93
Pozostała działalność usługowa
Sekcja P
Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników
95
Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników
Sekcja Q
Organizacje i zespoły eksterytorialne
99
Organizacje i zespoły eksterytorialne
Stopy procentowe składek na ubezpieczenie wypadkowe dla poszczególnych grup działalności określa natomiast załącznik do rozporządzenia w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków. Pamiętać należy, że uległ on zmianie na podstawie obwieszczenia prezesa Rady Ministrów o sprostowaniu błędu. Aktualną treść tej tabeli również zamieszczamy (patrz załącznik nr 2,).
Mając ustalony kod literowy prowadzonej działalności sprawdzamy w tabeli wysokość obowiązującej nas składki.
Załącznik nr 2 - Grupy działalności, kategorie ryzyka i stopy procentowe
składki na ubezpieczenie wypadkowe dla poszczególnych grup działalności
Grupy działalności
Kod PKD
Kategorie ryzyka
Stopy procentowe składki
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
A
8
2,26
Rybołówstwo i rybactwo
B
8
2,26
Górnictwo i kopalnictwo surowców energetycznych
CA
14
3,86
Górnictwo i kopalnictwo surowców innych niż energetyczne
CB
13
3,60
Produkcja artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych
DA
7
2,00
Produkcja wyrobów włókienniczych i odzieży
DB
4
1,20
Produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych
DC
5
1,47
Produkcja drewna i wyrobów z drewna
DD
12
3,33
Produkcja masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru, działalność publikacyjna i poligraficzna
DE
5
1,47
Wytwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jądrowych
DF
6
1,73
Produkcja wyrobów chemicznych
DG
6
1,73
Produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych
DH
7
2,00
Produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych pozostałych
DI
9
2,53
Produkcja metali i wyrobów z metali
DJ
9
2,53
Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana
DK
8
2,26
Produkcja urządzeń elektrycznych i optycznych
DL
5
1,47
Produkcja sprzętu transportowego
DM
9
2,53
Produkcja, gdzie indziej niesklasyfikowana
DN
8
2,26
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę
E
6
1,73
Budownictwo
F
8
2,26
Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów mechanicznych,
motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego
G
3
0,97
Hotele i restauracje
H
3
0,97
Transport, gospodarka magazynowa i łączność
I
5
1,47
Pośrednictwo finansowe
J
2
0,97
Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
K
4
1,20
Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe
ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne, organizacje i zespoły eksterytorialne
L, Q
3
0,97
Edukacja
M
6
1,73
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
N
5
1,47
Pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna
O
5
1,47
PRZYKŁAD 1
Płatnik składek, zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego powyżej 9 osób, ustalił na podstawie zaświadczenia o nadaniu identyfikatora REGON, że prowadzona przez niego działalność została zaklasyfikowana do grupy oznaczonej kodem 90.00.C.
Następnie, biorąc pod uwagę dwie pierwsze cyfry tego kodu, sprawdził, że został przypisany do sekcji O - „Pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna”.
Dla tej grupy działalności stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 1,47 proc. podstawy ich wymiaru i w takiej wysokości powinna być opłacana przez tego płatnika.
Przyporządkowana danemu płatnikowi stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe dotyczy wszystkich osób podlegających temu ubezpieczeniu, bez względu na tytuł, z racji którego są nim objęci. Oznacza to przykładowo, że płatnik, który ustalił, iż powinien opłacać składkę na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 1,20 proc. podstawy wymiaru, w takiej samej wysokości opłaca wspomnianą składkę zarówno za pracowników, jak i zleceniobiorców wykonujących pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy.
Stosownie do art. 36 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych inspektor pracy może, w razie stwierdzenia rażącego naruszenia przepisów bhp w czasie dwóch kolejnych kontroli, wystąpić do jednostki organizacyjnej ZUS z wnioskiem o podwyższenie płatnikowi o 100 proc. stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej w najbliższym roku składkowym.
W myśl art. 27 ustawy wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na rok składkowy. Obejmuje on składki należne za okres od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku. Jedynie w drodze wyjątku pierwszy rok składkowy jest dłuższy i obejmuje okres od 1 stycznia 2003 r. do 31 marca 2004 r. (art. 53 ust. 1 ustawy). Natomiast drugi rok składkowy będzie trwał od 1 kwietnia 2004 r. do 31 marca 2005 r.
Ustalamy liczbę ubezpieczonych
Przy ustalaniu stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika podlegającego wpisowi do rejestru REGON istotna jest liczba osób zgłoszonych do wspomnianego ubezpieczenia. W zależności bowiem od niej, płatnik od 1 stycznia 2003 r. powinien opłacać składkę na ubezpieczenie wypadkowe albo w wysokości 1,93 proc. (tj. 50 proc. najwyższej stopy procentowej składki ustalonej dla grup działalności), albo w wysokości właściwej dla grupy działalności zgodnie z PKD, do której należy.
Na podstawie art. 28 ust. 3 ustawy liczbę ubezpieczonych ustala się jako iloraz sumy osób podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego i liczby miesięcy, przez które płatnik był zgłoszony w ZUS co najmniej jeden dzień. Otrzymany wynik zaokrąglamy do pełnych jedności.
Jeżeli płatnik zgłoszenia w ZUS dokonał w okresie od 1 stycznia danego roku do 31 marca roku następnego, liczbę ubezpieczonych ustala się w oparciu o liczbę osób podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego w miesiącu, od którego dany płatnik został zgłoszony w organie rentowym.
Zgodnie z informacją ZUS, przy ustalaniu liczby ubezpieczonych nie bierze się pod uwagę osób, które z tytułów posiadanych u danego płatnika podlegają co prawda ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, ale nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu, osób pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, przebywających przez cały miesiąc na urlopie wychowawczym lub na urlopie bezpłatnym oraz powołanych do odbywania zasadniczej służby wojskowej.
W liczbie ubezpieczonych należy uwzględniać wszystkie osoby, które w ciągu danego miesiąca podlegały przez co najmniej jeden dzień ubezpieczeniu wypadkowemu.
PRZYKŁAD 2
Płatnik składek posiadający wpis do rejestru REGON był zgłoszony w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych przez cały rok ubiegły. W poszczególnych miesiącach zgłaszał do ubezpieczenia wypadkowego określoną liczbę pracowników: I - 5, II - 8, III - 12, IV - 20, V - 20, VI - 20, VII - 21, VIII - 25, IX - 25, X - 25, XI - 25, XII - 25. Suma ubezpieczonych podlegających wspomnianemu ubezpieczeniu w 2002 r. wyniosła zatem 231. Kwotę tę należy następnie podzielić przez liczbę miesięcy, przez które płatnik był zgłoszony w organie rentowym (w tym wypadku cały rok) - 231:12 = 19,25. Po zaokrągleniu otrzymamy liczbę 19.
Z wyliczenia wynika więc, że płatnik ten zgłaszał w 2002 r. do ubezpieczenia wypadkowego 19 ubezpieczonych. Powinien zatem opłacać składkę na ubezpieczenie wypadkowe od 1 stycznia 2003 r. w wysokości ustalonej dla grupy działalności, do której zgodnie z PKD zaklasyfikowana została jego działalność.
W myśl art. 53 ust. 4 ustawy płatnik składek, który nieprawidłowo ustali liczbę ubezpieczonych lub grupę działalności, co spowoduje:
zaniżenie stopy procentowej składek - po stwierdzeniu nieprawidłowości zobowiązany jest ponownie ustalić stopę procentową na cały rok składkowy w oparciu o prawidłowe dane oraz zapłacić zaległe składki wraz z odsetkami za zwłokę,
zawyżenie stopy procentowej składek - po stwierdzeniu nieprawidłowości zobowiązany jest ponownie ustalić stopę procentową na cały rok składkowy w oparciu o prawidłowe dane.
W obu przypadkach zobowiązany jest on również do złożenia odpowiedniej korekty deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych, w których podał nieprawidłową stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Składki wypadkowe po 31 marca 2006 r.
Od 1 kwietnia 2006 r., w przypadku płatników składek zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 osób, stopa procentowa składki będzie różnicowana w zależności od kategorii ryzyka występującego u danego pracodawcy. Będzie ona ustalana przez ZUS na podstawie danych przekazywanych przez płatników za kolejne lata kalendarzowe. Wzór odpowiedniego formularza (ZUS IWA) określa załącznik nr 4 do rozporządzenia w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków.
Za pomocą druku ZUS IWA płatnicy będą przekazywać do organu rentowego dane dotyczące:
liczby osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego,
rodzaju prowadzonej działalności według PKD,
poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem,
poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych lub ciężkich,
zatrudnionych w warunkach zagrożenia.
Pierwszą informację płatnicy przekażą do 31 stycznia 2004 r. Obejmować ona będzie dane za rok 2003. Zgodnie z art. 31 ust. 8 ustawy informację tę przekazuje się w takiej samej formie, jaka obowiązuje danego płatnika w odniesieniu do dokumentów ubezpieczeniowych określonych przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (zob. podstawa prawna).
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673),
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (Dz.U. nr 128, poz. 829 z późn. zm.),
Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U. nr 200, poz. 1692),
Obwieszczenie prezesa Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2002 r. o sprostowaniu błędu (Dz.U. nr 203, poz. 1720).
Komentarze