3.4.9.Odpowiedzialność pracodawcy i osoby kierującej pracownikami

 Wielokrotnie w przepisach pada określenie "pracodawca ponosi odpowiedzialność”. Co to znaczy w praktyce?

Ponoszenie odpowiedzialności oznacza, że pracodawcy nie mogą skutecznie tłumaczyć się, usprawiedliwiać np. przed inspektorem pracy albo sądem, nieznajomością przepisów ochrony pracy – w tym prawa pracy oraz przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

 Jest to zresztą ogólnie obowiązująca zasada, w myśl której obywatel nie może tłumaczyć swojego postępowania nieznajomością prawa. Przy postępowaniu w sprawach o wykroczenia zasada ta wynika z art. 7 ustawy z 20.05.1971 r. - Kodeks wykroczeń – dalej k.w., natomiast w odniesieniu do odpowiedzialności karnej – z art. 28-30 ustawy z 6.06.1997 r. - Kodeks karny – dalej k.k.

Obowiązek przestrzegania przepisów bhp dotyczy zarówno pracodawców, osób kierujących pracownikami, jak i pracowników, z tą tylko różnicą, że nie wszyscy ponoszą tzw. odpowiedzialność wykroczeniową za naruszenie tych przepisów.

Zgodnie z art. 283 k.p. karze grzywny podlega ten, kto, będąc w zakładzie odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

 Zatem odpowiedzialność ponoszą i mogą być ukarani w celu przymuszenia do przestrzegania obowiązków nałożonych przepisami tylko przełożeni, czyli pracodawcy i kierownicy wszystkich szczebli (jeśli kierują pracownikami).

Osoba kierująca pracownikami, podobnie jak pracodawca, ma obowiązek organizowania stanowisk pracy zgodnie z przepisami bhp. Jaka jest jednak różnica w wypełnianiu tego obowiązku przez pracodawcę i przez kierownika?

W tym przypadku, warto zapamiętać, że pracodawca ponosi odpowiedzialność za organizację stanowisk pracy w całej firmie, natomiast kierownik odpowiada tylko za przydzielony mu odcinek pracy!

W wyroku z 3.12.1963 r., II PR 558/63, OSNPG 1964, nr 8, poz. 57 Sąd Najwyższy przyjął, że sam fakt wydania nakazu pracowania zgodnie z przepisami bhp lub zakazu stosowania niewłaściwych metod pracy nie jest wystarczający, jeżeli kierownik (pracodawca) zapomina o obowiązku dopilnowania, aby te nakazy i zakazy były przez pracowników przestrzegane.

Zgodnie z wyrokiem SN z 14.09.2000 r., II UKN 207/00, OSNP 2002, nr 8, poz. 191 "zaniedbanie przez pracodawcę obowiązku zapewnienia pracownikom bezpiecznego stanowiska pracy uzasadnia jego odpowiedzialność na zasadzie winy”.

Z kolei w wyroku z 14.09.1998 r., I PKN 322/98, OSNP 1999, nr 20, poz. 641 Sąd Najwyższy orzekł, iż „naruszenie przez pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowniczym przepisów (zasad) bezpieczeństwa i higieny pracy, zwłaszcza w sposób prowadzący do zagrożenia życia lub zdrowia pracowników, jest przyczyną uzasadniającą wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o pracę zawartej na czas nie określony”.