Praca [3]

Przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z pozostawaniem w pogotowiu do pracy pracownik musi otrzymać czas wolny w wymiarze co najmniej równym liczbie przepracowanych godzin po każdym okresie wykonywania wydłużonej pracy.

Praca ta jest odmianą równoważnego czasu pracy. Charakteryzuje się więc znacznymi dobowymi i tygodniowymi wahaniami czasu pracy. Jest to jednak system szczególny, w którym mogą występować większe przedłużenia dobowe (niż w równoważnym czasie pracy z art. 135 k.p.), konsekwencją czego jest ustanowienie krótszego okresu rozliczeniowego (art. 136 k.p.).

Wykonywanie pracy przy dozorze urządzeń polega na kontrolowaniu urządzeń technicznych, które ze względu na specyfikę pracy danego zakładu muszą być cały czas w ruchu. Powinno to być główną czynnością pracownika. Wszelkie naprawy, usuwanie awarii itp. z tym związane (a więc efektywna praca) występować mogą jedynie wyjątkowo.

Pogotowie pracy związane jest natomiast z oczekiwaniem na konieczność wykonywania pracy i w razie zaistnienia określonej okoliczności – z jej podjęciem. Pracownik powinien więc być przez cały ten czas w pełnej gotowości psychofizycznej. Jako przykłady można podać ratowników, ekipy remontowo-naprawcze.


Dłużej, czyli ile

W tym systemie czasu pracy dopuszczalne jest przedłużanie dobowego wymiaru czasu pracy danej osoby do maksymalnie 16 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym miesiąca. Nie można tutaj stosować dłuższych okresów rozliczeniowych (np. 3- lub 4-miesięcznych) w sytuacji, gdy jest to szczególnie uzasadnione lub praca uzależniona jest od pory roku lub warunków atmosferycznych (dopuszczalne jest zastosowanie takich okresów rozliczeniowych w równoważnym czasie pracy z art. 135 k.p., oraz w jego odmianie z art. 137 k.p. – dotyczącym pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób oraz pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych).

Po każdym okresie wykonywania takiej pracy pracownik powinien odpoczywać przez czas równy co najmniej liczbie przepracowanych godzin. Jest to odpoczynek przysługujący niezależnie od minimalnego wypoczynku tygodniowego z art. 133 k.p. (na podstawie tego przepisu każdemu pracownikowi przysługuje prawo do przynajmniej 35 godzin nieprzerwanego wypoczynku w każdym tygodniu; przepis art. 133 k.p. przewiduje odstępstwa od tego wymogu w przypadku łamania zmian, konieczności prowadzenia akcji ratowniczej oraz w odniesieniu do pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy).


Kto nie może tak pracować

Żadna grupa pracowników nie jest wyłączona spod możliwości stosowania dla niej tego systemu czasu pracy. Należy jednak mieć na uwadze to, że czas pracy pewnych pracobiorców jest ograniczony (najczęściej do 8 godzin na dobę). Dotyczy to:

• pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia,
• pracownic w ciąży,
• pracownic (i pracowników) opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, bez ich zgody.
Zgodnie z art. 148 k.p., wprowadzającym te obostrzenia, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany z powodu zastosowania skrócenia czasu pracy do 8 godzin.
Ograniczony wymiar czasu pracy obejmuje także:
• pracowników niepełnosprawnych,
• małoletnich.


Udzielanie urlopów

Urlopów osobom zatrudnionym w tym systemie czasu pracy udzielamy tak samo, jak wszystkim pozostałym pracownikom. Odbywa się to w wymiarze godzinowym (jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy) równym dobowemu wymiarowi czasu pracy danego pracownika. Udzielamy ich w dniach, które są dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.


Przykład

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w pogotowiu pracy w ciągu dwóch tygodni wygląda następująco:

• poniedziałek – 16 godzin,
• wtorek – 5 godzin,
• środa – 10 godzin,
• czwartek – wolne,
• piątek – 16 godzin,
• poniedziałek i wtorek – po 8 godzin,
• środa – wolne,
• czwartek i piątek – po 8 godzin.

Pracownik ten chciałby wziąć urlop na okres od poniedziałku w pierwszym tygodniu do środy w drugim.

Osoba ta wykorzysta z rocznej puli urlopu wypoczynkowego 63 godziny. Pamiętajmy, że urlop udzielony powinien zostać na 6 dni (czwartek w pierwszym tygodniu i środa w drugim są dla tego pracownika dniami wolnymi).