Jak skończy Miller
W Sejmie krąży dowcip. "Jaka jest różnica między rządem Leszka Millera a rządem Jerzego Buzka? Żadna. Tylko rząd jeszcze o tym nie wie".
Nie obchodzi mnie spadek notowań rządu Millera do poziomu, który ekipa Buzka osiągnęła po szesnastu miesiącach.
Nie obchodzi mnie też to, że w polityce kadrowej SLD nie są ważne kwalifikacje, ale to, kto jest "człowiekiem Millera".
Interesuje mnie to, że po 12 latach "transformacji" i "budowy demokracji" dług zagraniczny Polski wyniósł na koniec 2001 r. 70 mld 160 mln dolarów, a zadłużenie sektora finansów publicznych – 302 mld 89 mln 200 tys. zł.
Po siedmiu miesiącach sprawowania władzy wiadomo już, że ani rząd, ani politycy SLD nie są w stanie przedstawić wizji rozwoju polskiej gospodarki i pakietu skutecznych działań, bez których nie ma co nawet marzyć o wyjściu z zastoju. Twierdzę, że obecny rząd skazany jest na klęskę podobną do tej, którą poniosły AWS i Unia Wolności.
1. Przez trzy lata Rada Polityki Pieniężnej prowadziła politykę utrzymywania najwyższych w świecie realnych stóp procentowych. Doprowadziło to już w roku 2001 do stagnacji w sektorze wytwórczym, a gospodarkę wpędziło w kryzys. Codziennie można przeczytać w gazetach o objawach zamierania gospodarki. Stocznia Szczecińska, przemysł hutniczy, przemysł lekki, PKP, LOT, budownictwo, małe i średnie przedsiębiorstwa. I oczywiście rolnictwo, w którym sytuacja jest dramatyczna.
Rząd błaga, prosi, antyszambruje i straszy ekonomicznych talibów z RPP, którzy czując za plecami poparcie prezydenta zasłaniają się Konstytucją i twardo prowadzą własną politykę. Dziś jest już za późno. Nie da się w tym roku zmienić ustawy o Narodowym Banku Polskim, ponieważ – tak jak zapowiadał minister Szymczycha – prezydent ją zawetuje, a jeśli Sejm nawet weto odrzuci, sprawa trafi do Trybunału Konstytucyjnego, gdzie może leżeć sześć miesięcy. Trzeba było rozpędzić to towarzystwo w listopadzie 2001 r.
2. Banki nie udzielają kredytów przedsiębiorstwom, ponieważ rząd emituje zbyt wiele własnych obligacji stanowiących dla banków lokatę aktywów. W lutym 2002 r. nadpłynność banków mierzona saldem operacji otwartego rynku (czyli handlu bonami skarbowymi) sięgnęła 30 mld zł. W tej sytuacji papiery emitowane przez skarb państwa stanowią wyborną okazję do korzystnego ulokowania nadwyżek pieniądza, z którą w innych warunkach nie wiadomo by było, co robić. Owe bony to zaciąganie przez państwo pożyczek wewnątrz kraju.
Tymczasem przedsiębiorstwa duszą się bez szans na poprawę sytuacji, ponieważ poziom oprocentowania kredytów nie pozwala na ich spłatę z osiąganych dochodów. Przy inflacji zbliżającej się do 2 proc. oferowane są kredyty na poziomie 15 proc. Lichwa!
Banki o tym wiedzą i nie są skłonne do podejmowania ryzyka udzielania kredytów, żyją z lokowania w bony. W takiej sytuacji jedynym źródłem kapitałów dla produkcji i usług staje się... zaleganie przedsiębiorstw z płatnościami wobec kontrahentów. Tworzy to zatory płatnicze, które niszczą zaufanie niezbędne do prawidłowego funkcjonowania gospodarki. Rząd w tej sprawie nie może nic zrobić, bo nie ma kontroli nad sektorem bankowym. Pachnie to katastrofą podobną do tej w Argentynie.
3. Bezrobocie – jak zapowiadał w marcu minister Hausner – przekroczy na koniec roku 19 proc., a w 2003 r. – 20 proc. Program "Pierwsza praca" jest w tej sytuacji zwykłą kosmetyką. Skuteczna walka z bezrobociem jest możliwa tylko w warunkach szybkiego rozwoju gospodarczego na poziomie wzrostu PKB o 5 proc. i wyżej, a na to przy obecnej polityce gospodarczej nie ma najmniejszych szans. Optymistyczne prognozy do 2020 r. przewidują, że nawet po wejściu do Unii Europejskiej bezrobocie spadnie zaledwie do 16 proc. Nie sądzę, aby społeczeństwo zdołało to wytrzymać.
4. W roku 2001 przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 49 osób zanotowały średnią rentowność netto na żałosnym poziomie 0,3 proc., co oznacza, że bardziej opłacało się lokować kapitał w bankowe lokaty terminowe, które dawały średnio zysk na poziomie 9 proc,. niż pracować. Tylko skończony idiota z kapitałem zabierałby się w takich warunkach za rozkręcanie nowej firmy i "tworzenie miejsc pracy" – chyba że chodziłoby o przekręty na podatku VAT i dystrybucję alkoholu skażonego metylem.
W zeszłym roku inwestycje w gospodarce spadły realnie o 10,2 proc., a to oznacza, że w latach 2002 i 2003 sukcesem będzie osiągnięcie wzrostu PKB na poziomie 1 proc. Konsekwencje społeczne i polityczne tego "sukcesu" są łatwe do przewidzenia.
5. W następnych miesiącach niekorzystne zjawiska gospodarcze będą się kumulowały. Zapowiedziano wzrost bezrobocia jako konsekwencję pojawienia się na rynku pracy młodzieży kończącej naukę. Ponieważ nie należy spodziewać się zmiany polityki monetarnej, nadal będzie się też pogarszała sytuacja przedsiębiorstw, przed czym ostrzegali ostatnio premiera w liście otwartym dyrektorzy stu firm. Dodajmy do tego dramatyczną sytuację w rolnictwie, która się nie zmieni mimo zapowiadanych działań interwencyjnych państwa. To pokazuje skalę kłopotów, przed jakim stoi rząd.
* * *
Historia uczy, że w okresie śmiertelnego zagrożenia pojawiają się właściwi ludzie, którzy klęskę – nawet totalną – potrafią zamienić w sukces. Tak stało się po II wojnie światowej, gdy właściwi ludzie przekształcili wojenną klęskę państw osi na gospodarczy cud włoski, niemiecki, japoński.
W Polsce, okazało się, nie ma właściwych ludzi, którzy zapewniliby krajowi utrzymanie się na ścieżce szybkiego wzrostu przynajmniej przez dekadę. Gdy prawda ta dotrze do świadomości społecznej, należy spodziewać się stosownej reakcji. W wymiarze politycznym oznacza to, że Sojusz Lewicy Demokratycznej jest skazany na porażkę już w najbliższych wyborach samorządowych – ta opinia jest dość powszechna nawet wśród polityków SLD. W takich okolicznościach dochodzi zazwyczaj również do rozliczeń personalnych i Leszek Miller nie powinien mieć złudzeń, że jego ta prawidłowość nie będzie dotyczyć.
Komentarze