Wymogi BHP dla maszyn i urządzeńCertyfikacja wyrobów nie obejmuje wyrobów wykonywanych jednostkowo oraz niektórych urządzeń podlegających Urzędowi Dozoru Technicznego.
Obecnie funkcjonujący system badań i certyfikacji stopniowo dostosowywany jest do wymagań europejskich.
Certyfikacja wyrobów i oznaczanie znakiem bezpieczeństwa „B”
Ustawa z 3 marca 1993 r. o badaniach i certyfikacji (Dz.U. Nr 55 poz. 250 ze zm.) będzie obowiązywała do czasu uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej (art. 67 ust. 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności – Dz.U. Nr 166, poz. 1360).
WAŻNE! Koniecznym warunkiem funkcjonowania przyszłego systemu oceny zgodności w Polsce jest pilne wprowadzenie do prawa polskiego dyrektyw, przeniesienie unijnych procedur oceny zgodności, tzw. modułów, wraz z całą infrastrukturą jednostek notyfikowanych, transpozycja dyrektyw „horyzontalnych” oraz stworzenie sprawnego systemu nadzoru rynku i przeniesienie do zbioru norm polskich zharmonizowanych norm europejskich.
Takie podstawy tworzy ustawa z 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 489 ze zm.) oraz obowiązująca od 1 stycznia 2003 r. ustawa z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. Nr 166, poz. 1360).
W ostatnim okresie wprowadzono w Polsce wiele przepisów prawa dotyczących krajowego systemu oceny zgodności i mających ścisły związek z harmonizacją polskiego prawa w związku z przystąpieniem Polski do Wspólnoty Europejskiej. Przyspieszony proces legislacji, duża liczba zmian spowodowały, że dla wielu osób obecny stan prawa w tym zakresie jest nieczytelny.
Okres do 2 czerwca 1997 r.
Certyfikacja wyrobów w Polsce wprowadzona została 1 marca 1994 r. ustawą z 3 kwietnia 1993 r. o badaniach i certyfikacji (Dz.U. Nr 55, poz. 250 ze zm.), zarządzeniem Dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji z 20 maja 1994 r. w sprawie ustalenia wykazu wyrobów podlegających obowiązkowi zgłaszania do certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem (M.P. Nr 39, poz. 335 ze zm.). Ustalony został wykaz wyrobów podlegających polskiej certyfikacji i sposób oznaczania znakiem bezpieczeństwa, a także ustalone zostały jednostki uprawnione do przeprowadzania procesu certyfikacji. Od 1 marca 1994 r. do 2 czerwca 1997 r. funkcjonowały niezależnie od siebie systemy oceny wyrobów. Były to: certyfikacja wyrobów wymienionych w wykazie ustalonym przez Dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji z 20 maja1994 r. na podstawie ustawy z 3 kwietnia 1993 r. o badaniach i certyfikacji oraz obowiązkowa ocena maszyn i urządzeń technicznych pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy, z wystawieniem świadectwa dopuszczenia maszyn do produkcji (maszyny i urządzenia wyprodukowane w kraju) lub świadectwa dopuszczenia na polski obszar celny (maszyny i urządzenia techniczne importowane).
Okres od 3 czerwca 1997 r. do 31 grudnia 2002 r.
3 czerwca 1997 r. wszedł w życie art. 217 Kodeksu pracy, wprowadzając regulację prawną. Według niej producent, importer, dystrybutor lub inny dostawca maszyn i innych urządzeń technicznych, które nie podlegają obowiązkowi zgłaszania do certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem, jest obowiązany wydać deklarację zgodności tych wyrobów z normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi właściwymi przepisami. Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie uzyskały wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeństwa i nie zostały oznaczone tym znakiem.
Polskie Normy
Ponieważ w Polsce aktualnie nie ma obowiązku stosowania Polskich Norm, właściwi ministrowie w ramach upoważnienia ustawowego na okres przejściowy ustalili, które PN należy stosować jako obowiązkowe i wykazy tych norm opublikowano w Dzienniku Ustaw.
Do celów bezpieczeństwa i higieny pracy – maszyny i urządzenia techniczne – takimi normami są normy ustalone do obowiązkowego stosowania przez ministrów:
• Ministra Pracy i Polityki Socjalnej (Dz.U. z 1998 r. Nr 148, poz. 974), w tym wzór Deklaracji zgodności z Polskimi Normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania,
• Ministra Gospodarki (Dz.U. z 1999 r. Nr 80, poz. 911 ze zm.).
Po wprowadzeniu wymienionych wyżej regulacji prawnych system certyfikacji wyrobów i ocen koniecznych do wystawienia Deklaracji zgodności funkcjonował w miarę czytelnie. Certyfikacji wyrobów dokonywało Polskie Centrum Badań i Certyfikacji oraz jednostki posiadające akredytację PCBiC, nadając wyrobom polski znak bezpieczeństwa B, a oceny maszyn i urządzeń technicznych w zakresie bezpieczeństwa pracy dokonywali i wystawiali Deklarację zgodności z PN wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania producenci, importerzy lub użytkownicy, dokonując oceny własnej bądź korzystając z ocen jednostek certyfikujących, a nawet specjalistów będących osobami fizycznymi.
Wyroby stwarzające zagrożenie
28 lutego 2000 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 1999 r. w sprawie wykazu wyrobów wyprodukowanych w Polsce, a także wyrobów importowanych do Polski po raz pierwszy, mogących stwarzać zagrożenie albo służących ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia lub środowiska, podlegających obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem oraz wyrobów podlegających obowiązkowi wystawienia przez producenta deklaracji zgodności (Dz.U. Nr 5, poz. 53).
Wprowadzenie rozporządzenia Rady Ministrów z 9 listopada 1999 r. znacznie ograniczyło w załączonym do niego wykazie liczbę wyrobów mogących stwarzać zagrożenie albo służących ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia lub środowiska, podlegających obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem oraz wyrobów podlegających obowiązkowi wystawienia przez producenta deklaracji zgodności. Służy to bez wątpienia wprowadzaniu dalszych ułatwień w zakresie swobodnego przepływu towarów i usług.
Nowość w systemie stanowi to, że w wykazie wyrobów stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 9 listopada 1999 r. oznaczono wyroby (np. 0812-4***), maszyny i urządzenia do robót zbrojarskich, co oznacza wyroby podlegające obowiązkowi wystawienia deklaracji zgodności producenta. Dotyczy to wyłącznie wyrobów wyprodukowanych w Polsce lub w kraju, z którym Polska zawarła porozumienie w sprawie uznania deklaracji zgodności producenta.
Wyroby z krajów, z którymi Polska nie zawarła takiego porozumienia, mogą zostać dopuszczone do obrotu wyłącznie po przeprowadzeniu obowiązkowej certyfikacji na znak bezpieczeństwa.
Problemy interpretacyjno-formalne dla producentów, importerów i użytkowników wyrobów powstały po wejściu w życie 1 stycznia 2001 r. ustawy z 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw.
Niejasności w zakresie certyfikacji wyrobów i wystawiania Deklaracji zgodności z PN wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania wspomagane są sprzecznymi informacjami pracowników Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji, w tym odpowiedzi na piśmie kierowane do podmiotów gospodarczych na ich wystąpienia w tej sprawie.
WAŻNE! Powołana ustawa z 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw w sposób jednoznaczny określa, że nowe regulacje prawne wejdą w życie od 1 stycznia 2003 r.
Ustawa przewiduje, że zachowują moc dotychczasowe certyfikaty, w tym akredytacji, wydane na podstawie odrębnych przepisów, do upływu określonego w nich terminu ważności, a także porozumienia o wzajemnym uznawaniu raportów z badań i certyfikatów, zawarte przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji z zagranicznymi organizacjami, oraz zweryfikowane deklaracje zgodności producentów stwierdzające na ich wyłączną odpowiedzialność, że wyroby, procesy lub usługi są zgodne z określoną normą lub przepisami odrębnymi.
Polskie Centrum Badań i Certyfikacji
Polskie Centrum Badań i Certyfikacji jako członek międzynarodowej organizacji IE-CEE (Schemat CB) oraz członek europejskiej organizacji CCA (Cenelec Certification Agreement) wydaje certyfikaty na wyroby elektryczne, uznawane przez wszystkich członków tych organizacji.
Polskie Centrum Badań i Certyfikacji podpisało dwustronne umowy z europejskimi jednostkami certyfikującymi o wzajemnym uznawaniu certyfikatów i protokołów z badań, m.in. z VDE, TÜV Rheinland (Niemcy), Sernko (Szwecja), Nernko (Norwegia), NTSCE ISEP (Rosja), EGSC (Litwa), IMO (Włochy), MEEI (Węgry), EZU (Czechy) – obejmujące wyroby elektryczne.
Certyfikacja
W Polsce nie uznaje się certyfikatów bądź deklaracji zgodności innych państw, w tym certyfikatów CE krajów Unii Europejskiej do czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej, możliwe jest tylko uznawanie na zasadzie wzajemności, czyli po zawarciu dwustronnych umów z innymi państwami.
Certyfikacja nie obejmuje wyrobów:
• wykonywanych jednostkowo na indywidualne zamówienie użytkownika,
• urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu.
Jeżeli są to maszyny lub urządzenia techniczne, podlegają ocenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy i wystawiana jest Deklaracja zgodności z PN wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania.
W tym zakresie Dyrektywy Unii Europejskiej są adresowane do państw członkowskich i są dla nich wiążące w zakresie celów i zadań, natomiast forma i środki ich realizacji wynikają z prawa krajowego mającego na celu doprowadzenie do zgodności z postanowieniami Dyrektywy. Postanowienia zawarte w Dyrektywach stają się prawem w państwach członkowskich po wdrożeniu ich do prawa krajowego.
Podkreślić jednak należy, że zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn i innych urządzeń technicznych przez pracowników podczas pracy, dostosowującego do prawa polskiego Dyrektywę Unii Europejskiej 89/655/EEC+95/63/EEC przewidziano następującą regulację prawną.
WAŻNE! Maszyny i urządzenia techniczne nabyte przed 1 stycznia 2003 r. powinny być, w terminie do 1 stycznia 2006 r., dostosowane do minimalnych wymagań dotyczących maszyn i innych urządzeń technicznych określonych w załączniku do niniejszego rozporządzenia.
Załącznik do rozporządzenia zawiera „Minimalne wymagania dotyczące maszyn i urządzeń technicznych” odpowiadające wymienionej dyrektywie Unii Europejskiej.
Stan prawny od 1 stycznia 2003 r.
Od 1 stycznia 2003 r. wchodzi w życie w pełnym zakresie ustawa z 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji i zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 489).
Ustawa umożliwia wdrożenie w Polsce dyrektyw Unii Europejskiej nowego podejścia, daje upoważnienie Radzie Ministrów do wydawania rozporządzeń wdrażających postanowienia dyrektyw Unii Europejskiej do prawa polskiego.
Ustawa o systemie oceny zgodności wprowadza:
• obowiązkową ocenę zgodności wyrobu z wymaganiami zasadniczymi albo wymaganiami szczegółowymi przed wprowadzeniem do obrotu,
• dobrowolną ocenę zgodności, której mogą być poddane, oprócz wyrobów nie objętych obowiązkową oceną, także systemy zarządzania (jakością, środowiskiem, bhp), usługi i kompetencje personelu.
Rada Ministrów wydała następujące rozporządzenia w tym zakresie, wchodzące w życie 1 stycznia 2003 r.:
• rozporządzenie Rady Ministrów z 3 lipca 2001 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla sprzętu elektrycznego, warunków i trybu dokonywania oceny zgodności oraz sposobu oznakowania sprzętu elektrycznego (Dz.U. Nr 120, poz. 1276),
• rozporządzenie Rady Ministrów z 3 lipca 2001 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla maszyn i elementów bezpieczeństwa podlegających ocenie zgodności, warunków i trybu dokonywania oceny zgodności oraz sposobu oznakowania tych maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz.U. Nr 127, poz. 1391), które wprowadza unormowania dyrektywy maszynowej UE 98/37/WE do prawa polskiego,
• rozporządzenie Rady Ministrów z 17 grudnia 2001 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla prostych zbiorników ciśnieniowych podlegających ocenie zgodności (Dz.U. Nr 1, poz. 3), z określeniem procedur oceny zgodności,
• rozporządzenie Rady Ministrów z 5 lutego 2002 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla urządzeń spalających paliwa gazowe podlegające ocenie zgodności (Dz.U. Nr 14, poz. 129), które zawiera również procedury oceny zgodności,
• rozporządzenie Rady Ministrów z 25 czerwca 2002 r. w sprawie warunków i trybu dokonywania oceny zgodności aparatury z zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi kompatybilności elektromagnetycznej oraz sposobu oznakowania aparatury (Dz.U. Nr 117, poz. 1008).
Właściwi ministrowie wydali rozporządzenia w tym zakresie:
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z 15 listopada 2002 r. w sprawie podmiotów uprawnionych do wydawania dokumentów stanowiących podstawę do wprowadzenia wyrobu medycznego do obrotu i używania oraz oznakowania znakiem zgodności (Dz.U. Nr 199, poz. 1677).
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 2 grudnia 2002 r. w sprawie systemów oceny zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu ich oznaczania znakowaniem CE (Dz.U. Nr 209, poz. 1779).
Przepisy rozporządzenia dotyczące oznakowania CE i posługiwania się tym oznakowaniem stosuje się od dnia uzyskania przez Polskę członkostwa w UE.
Komentarze