Zasady rozstrzygania sporów z zakresu prawa pracy
W jaki sposób pracownicy mogą dochodzić swoich uprawnień przed sądem ? Podstawowe zasady rozstrzygania sporów z zakresu prawa pracy.
Aby opisać zasady procesowe dotyczące rozstrzygania sporów ze stosunku pracy, należy wskazać, co rozumie się przez sprawy z zakresu prawa pracy. Zgodnie z art. 476 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się sprawy:
• o roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane,
• o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy,
• o roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy,
• o odszkodowania dochodzone od zakładu pracy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Właściwość sądu
Powództwo w sprawach z zakresu prawa pracy może być wytoczone bądź przed sąd właściwości ogólnej pozwanego, bądź przez sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana, bądź też przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy (art. 461 par. 1 k.p.c.).
Do właściwości sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu prawa pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy, a także sprawy dotyczące kar porządkowych i świadectwa pracy oraz roszczenia z tym związane.
Sąd właściwy może, na zgodny wniosek stron, przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, zajmującemu się sprawami z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych, jeżeli przemawiają za tym względy celowości. Postanowienie w tym przedmiocie może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem sądu przekazującego.
Oznacza to, że jeżeli świadczyliśmy pracę w Warszawie, gdzie znajduje się siedziba naszego pracodawcy, a mieszkamy na stałe w Opolu, sądem właściwym do rozstrzygania sporów z tego stosunku pracy będzie sąd w Warszawie. Jeżeli jednak większość świadków w sprawie również mieszka w Opolu, to możemy zgłosić wniosek do sądu w Warszawie o przekazanie sprawy do Opola. Na taki nasz wniosek musi wyrazić zgodę pracodawca. Wówczas spór o roszczenie ze stosunku pracy z naszym pracodawcą warszawskim będzie mógł toczyć się w Opolu.
Koszty sądowe i koszty procesu
W sprawach z zakresu prawa pracy inaczej zostały uregulowane kwestie ponoszenia kosztów sądowych.
Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków.
Pracownik dochodzący roszczeń z zakresu prawa pracy nie ma obowiązku uiszczania opłat sądowych. Opłatami sądowymi są wpis i opłata kancelaryjna.
Wydatki związane z czynnościami podejmowanymi w toku postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy – o roszczenia pracownika – ponosi tymczasowo Skarb Państwa. Sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji rozstrzyga o tych wydatkach, stosując odpowiednio przepisy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, z tym że obciążenie pracownika tymi wydatkami może nastąpić w wypadkach szczególnie uzasadnionych.
Do wydatków należą w szczególności:
1) diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu dokonywania czynności poza siedzibą sądu oraz ryczałt należny im za dokonywanie oględzin w sprawach dotyczących nieruchomości rolnych położonych poza miejscowością będącą siedzibą sądu,
2) należności świadków, biegłych i tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych w danej sprawie,
3) opłaty należne innym osobom lub instytucjom,
4) koszty opłat telefonicznych i telegraficznych,
5) koszty ogłoszeń.
Często pracownikom wnoszącym pozwy przeciwko swoim pracodawcom wydaje się, że postępowanie przed sądem pracy jest za darmo i oni nigdy nie poniosą żadnych kosztów. Jest to błędne przekonanie. Pracownik jest zwolniony tylko od opłat sądowych przy wnoszeniu pozwu. Wszelkie natomiast wydatki sąd rozlicza w orzeczeniu kończącym sprawę według zasady, że strona przegrywająca sprawę ponosi koszty sądowe. Taką stroną przegrywającą może być również pracownik.
Dodatkowo przegrywający pracownik może być obciążony kosztami procesu strony przeciwnej.
Zgodnie z art. 98 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).
Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem lub radcą prawnym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.
Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.
Kto może być pełnomocnikiem pracownika?
Pełnomocnikiem strony może być adwokat lub radca prawny, a ponadto współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Dodatkowo pełnomocnikiem pracownika może być również przedstawiciel związku zawodowego lub inspektor pracy albo pracownik zakładu pracy, w którym mocodawca jest lub był zatrudniony.
Do odbioru zaś należności zasądzonych na rzecz pracownika jest wymagane pełnomocnictwo szczególne, udzielone po powstaniu tytułu egzekucyjnego.
Pracownik działający bez adwokata lub radcy prawnego może zgłosić w sądzie właściwym ustnie do protokołu powództwo oraz treść środków odwoławczych i innych pism procesowych, a także poprawki i uzupełnienia tych pism.
Warto również wiedzieć, że pracownik ma prawo złożyć do sądu wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Komentarze