CZAS PRACY KIEROWCÓW (CZĘśĆ 2) [1]

Autor : grupowe Dodano: 04-10-2002 - 01:03
NOWE PRZEPISY [2]
CZAS PRACY KIEROWCÓW (CZĘśĆ 2)
Specyficzna kategoria pracowników
Przepisy określające normy i systemy czasu pracy kierowców-pracowników, czyli osób pozostających w stosunku pracy, zaczną obowiązywać dopiero od początku przyszłego roku, czyli o 3 miesiące później niż pozostałe przepisy ustawy o czasie pracy kierowców. Uwzględniają one specyfikę pracy tej grupy osób.
W rozdziale 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. nr 123, poz. 1354), który zgodnie z przyjętą 29 sierpnia br. nowelizacją (czeka na podpis prezydenta) ma obowiązywać od 1 stycznia 2003 r., ujęto przepisy przewidziane aktualnie w kodeksie pracy, a także uwzględniające specyfikę pracy tej grupy pracowników. Obowiązująca, w myśl art. 128 k.p., definicja czasu pracy, zgodnie z którą jest to czas pozostawania w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy, ustawodawca uznał za nieodpowiadającą szczególnemu charakterowi pracy kierowców.
Uściślona definicja
Jednocześnie należy zwrócić uwagę na fakt, że pojęcie czasu pracy kierowców i czasu dyżuru nie są obecnie określone w prawie Unii Europejskiej. Określenie tych definicji przewidziano dopiero w ramach prac nad dyrektywą Rady dotyczącą organizacji czasu pracy pracownika wykonującego transport drogowy czasowo lub na zasadach samozatrudnienia, której projekt został przedstawiony przez Komisję 18 listopada 1998 roku (Com (98) 662 final COD/980319). Ma ona na celu zmianę Rozporządzenia Rady 3820/85/EWG.
Wobec braku określenia pojęcia „czas pracy” w prawie unijnym i stosowania przez poszczególne kraje UE różnych rozwiązań, tj. od szeroko rozumianego „pozostawania w dyspozycji pracodawców” aż do ograniczonego tylko do okresów prowadzenia pojazdu oraz załadunku i wyładunku towarów, ustawodawca zdecydował się na uściślenie dotychczasowej definicji zawartej w art. 128 k.p.
W myśl art. 20 ustawy, czasem pracy kierowców jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy i obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu, a w szczególności:
• prowadzenie pojazdu,
• załadunek i rozładunek,
• kontrolę i nadzór nad osobami wsiadającymi i wysiadającymi,
• kontrolne sprawdzanie pojazdu i ładunku,
• czynności spedycyjne,
• obsługę codzienną pojazdów i przyczep,
• niezbędne czynności spedycyjne,
• inne prace podejmowane w celu wykonania polecenia służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy,
• utrzymanie pojazdu w czystości.
Przestój
W świetle przepisów omawianej ustawy także czas przestoju:
• wynikającego z przepisów w sprawie okresowych ograniczeń oraz zakazu ruchu niektórych pojazdów na drogach,
• na przejściach granicznych,
• spowodowanego awarią pojazdu, blokadą dróg, lokalnym zakazem ruchu,
zalicza się do czasu pracy w wymiarze nieprzekraczającym 8 godzin na dobę, jeżeli wskutek tego przestoju kierowca nie wypracował dobowego wymiaru czasu pracy określonego w rozkładzie czasu pracy, a w przypadku zadaniowego czasu pracy – 8 godzin.
Natomiast do czasu pracy nie wlicza się:
• czasu dyżuru,
• nieusprawiedliwionych postojów w czasie jazdy,
• dobowego nieprzerwanego odpoczynku.
Dodajmy, że zgodnie z ogólnymi zasadami, do czasu pracy kierowców wlicza się przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą pracodawca jest obowiązany wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin. Wynika to z treści art. 20 ust. 8 ustawy.
Normy czasu pracy
Przepisy ustawy stanowią, że:
• czas pracy w pięciodniowym tygodniu pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie dłuższym niż trzy miesiące (art. 22 ustawy),
• tygodniowy czas pracy kierowców, łącznie z godzinami nadliczbowymi (łączony tygodniowy wymiar czasu pracy), nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym trzech miesięcy.
Rozwiązania zawarte w ustawie zachowują system równoważnych norm czasu pracy, zadaniowy i przerywany czas pracy. System równoważnych norm czasu pracy dopuszcza wydłużenie czasu pracy do 10 godzin w transporcie drogowym oraz do 12 godzin dla pozostałych kierowców. Reguły równoważenia czasu pracy oraz przedłużania okresu rozliczeniowego do trzech czy sześciu miesięcy są identyczne do tych, które wynikają z treści art. 1294 k.p.
W stosunku do zasad ogólnych, modyfikacji uległ sposób obliczania godzin nadliczbowych w systemie równoważnych norm czasu pracy. Pracę w godzinach nadliczbowych stanowi praca wykonywana:
• w godzinach przekraczających przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika rozkładu czasu pracy,
• w godzinach przekraczających 8 godzin na dobę, jeżeli obowiązujący pracownika rozkład czasu pracy przewiduje w danej dobie pracę przez 8 godzin lub przez czas krótszy niż 8 godzin,
• w godzinach przekraczających przeciętną tygodniową normę czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, o których mowa w poprzednich punktach.
Zgodnie z art. 25 ustawy, do kierowców zatrudnionych w transporcie drogowym może być stosowany, w przypadkach uzasadnionych rodzajem wykonywanych przewozów lub ich szczególną organizacją, system zadaniowego czasu pracy. W moim przekonaniu jest to dość pojemna klauzula. Zadania przewozowe ustala pracodawca w wymiarze umożliwiającym ich wykonanie w ramach powszechnych norm czasu pracy (określonych art. 22 ustawy) oraz przy zachowaniu okresów prowadzenia pojazdu, obowiązkowych przerw w prowadzeniu i okresów odpoczynku, przy czym rozkład czasu pracy w okresie wykonywania danego zadania przewozowego ustala kierowca. Zadaniowy czas pracy wprowadza się na podstawie układu zbiorowego pracy, regulaminu pracy lub umowy o pracę.
Przerwy na odpoczynek
Jak wynika z art. 24 ustawy, do kierowców zatrudnionych w transporcie drogowym może być stosowany, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, system przerywanego czasu pracy według z góry ustalonego rozkładu. Z tym że przerwa może być tylko jedna i może wynosić maksymalnie 5 godzin, co jest konsekwencją wprowadzenia 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku w ciągu doby. Przerwy, o której mowa wyżej, nie wlicza się do czasu pracy, jednakże za czas tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju. Zauważyć trzeba, iż podczas przerwy kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem.
Przy ustalaniu rozkładu czasu pracy w systemie przerywanego czasu pracy stosuje się przepisy art. 10 i 17 dotyczące przerw przeznaczonych na odpoczynek. Jeżeli przerwa przewidziana w ustalonym rozkładzie, o którym mowa wyżej, następuje nie później niż po upływie czteroipółgodzinnego okresu prowadzenia pojazdu, nie stosuje się przerw przeznaczonych na odpoczynek, o których mowa w art. 10 i 17.
Niezależnie od stosowanych systemów czasu pracy, dobowy czas prowadzenia pojazdu nie może przekraczać maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu.
Systemy równoważnego i przerywanego czasu pracy mogą być stosowane również w przypadku niezarobkowego przewozu wykonywanego pomocniczo w stosunku do podstawowej działalności gospodarczej przedsiębiorcy, pojazdami samochodowymi będącymi jego własnością lub pojazdami, do których ma udokumentowane prawo dysponowania.
Ponadto, w uzasadnionych przypadkach, w ramach równoważnych norm czasu pracy, dopuszcza się stosowanie przerywanego czasu pracy, pod warunkiem przestrzegania przepisów o obowiązkowym, dobowym wypoczynku oraz według z góry ustalonego harmonogramu, który powinien obejmować okres co najmniej miesiąca.
Godziny nadliczbowe
Praca wykonywana ponad normy ustalone w art. 22 (powszechne normy czasu pracy) i art. 23 (system równoważnego czasu pracy) stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.
Praca taka jest dopuszczalna tylko w razie:
• nieprzewidzianych sytuacji i zdarzeń wymagających od kierowcy podjęcia działań dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia albo usunięcia awarii,
• szczególnych potrzeb pracodawcy.
Kluczowym rozwiązaniem, jeśli chodzi o pracę w godzinach nadliczbowych wykonywaną w razie szczególnych potrzeb pracodawcy, jest podwyższenie (w stosunku do aktualnie obowiązującej normy) limitu tych godzin do 260 w roku kalendarzowym. Wskazana regulacja prawna zasługuje na pełną akceptację.
Obowiązek stosowania norm czasu pracy i limitu godzin nadliczbowych ustalonych w kodeksie pracy powoduje takie negatywne zjawiska jak: nieprzestrzeganie obowiązujących w tym zakresie przepisów, nieprowadzenie dokumentacji czasu pracy celem ukrycia rzeczywistego jego kształtowania się, a także coraz szersze stosowanie przez pracodawców praktyki rozwiązywania z kierowcami umów o pracę i zatrudniania ich na warunkach wygodnych dla pracodawcy, tzn. jako samodzielne podmioty gospodarcze. Ustalenie wyższej normy godzin nadliczbowych pozwoli na racjonalne i zgodne z prawem organizowanie pracy kierowców. Należy jednak pamiętać, iż zgodnie z art. 29 ustawy tygodniowy czas pracy kierowców, łącznie z godzinami nadliczbowymi (łączny tygodniowy wymiar czasu pracy), nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym trzech miesięcy.
Czas dyżuru
Kierując się rozwiązaniami stosowanymi w wielu krajach UE ustawodawca rozstrzygnął, iż czas dyżuru pełnionego przez kierowcę poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru kierowca nie wykonywał pracy.
Czasem dyżuru jest również czas poza normalnymi godzinami czasu pracy, w którym kierowca nie wykonuje czynności zaliczanych do czasu pracy, ale musi pozostawać w pojeździe lub w jego pobliżu w celu zapewnienia bezpieczeństwa pojazdu, osób bądź ładunku. Czas dyżuru nie może być wliczany do przysługującego kierowcy dobowego nieprzerwanego odpoczynku. Do czasu dyżuru zalicza się natomiast przerwy, o których mowa w artykule 10 i 17 projektu ustawy.
W sytuacji gdy pojazd jest prowadzony przez dwóch lub więcej kierowców, czas nie przeznaczony na kierowanie pojazdem jest czasem dyżuru.
Za czas dyżuru przysługuje kierowcy wynagrodzenie w wysokości określonej w przepisach o wynagradzaniu obowiązujących u danego pracodawcy. Nie może być ono jednak niższe niż wysokość połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju.
Łatwo zauważyć, iż ustawa wprowadza autonomiczne wobec kodeksu pracy definicje pojęć „czas pracy” i „czas dyżuru”, wychodząc z przesłanek specyficznego charakteru pracy tej grupy pracowniczej. Praktyka zdecydowanie potwierdza, iż kierowcy niejednokrotnie wiele godzin spędzają w pojeździe lub w jego pobliżu, oczekując na możliwość kontynuowania dalszej jazdy. Zaliczenie takich okresów, zgodnie z dotychczasową definicją „pozostawania w dyspozycji pracodawcy”, do czasu pracy kierowcy powoduje, iż obowiązujące normy czasu pracy są osiągane i przekraczane przez kierowców niewspółmiernie szybko do okresów przewidzianych w kodeksie pracy. Oznacza to, iż potraktowanie określonych zdarzeń związanych z pracą kierowcy (pozostawanie w pojeździe) jako czasu dyżuru kierowcy, jednak nie wliczanego do czasu pracy, rozwiąże wiele dotychczasowych problemów.
Nie zapominajmy też, iż zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy, w sprawach nie uregulowanych ustawą stosuje się przepisy kodeksu pracy, co oznacza m.in., iż kierowcom-pracownikom będzie przysługiwało dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, w godzinach nadliczbowych w wysokości wynikającej z przepisów kodeksu pracy.
(Dokończenie artykułu Czas Pracy Kierowców część 1

Komentarze

Wyświetlanie Sortowanie
Tylko zalogowani użytkownicy mogą komentować. Zarejestruj lub zaloguj się [3]
Links
  [1] http://bhpekspert.pl/index.php?name=News&file=article&sid=212
  [2] http://bhpekspert.pl/index.php?name=News&catid=&topic=71
  [3] http://bhpekspert.pl/user.php