Ale już rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego nie będzie rozwiązaniem stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Taka osoba nie otrzyma odprawy emerytalnej (uchwała SN z 3 marca 1989 r., III PZP 7/89).

Art. 92¹ § 1 k.p. wiąże prawo do odprawy emerytalnej z ustaniem, a nie z rozwiązaniem stosunku pracy. Dlatego jego wygaśnięcie wskutek upływu czasu, na jaki zawarto umowę o pracę, nie wyklucza związku z przejściem na emeryturę - stwierdził Sąd Najwyższy 28 lipca 1999 r. (I PKN 174/99).

Często z tego powodu osoby, które chcą dostać odprawę emerytalną, ale zależy im też na kontynuowaniu zatrudnienia, rozwiązują umowę o pracę, aby po dniu przerwy podpisać następną.

Kiedy wypłacić

Skoro już rozstrzygnęliśmy, co brać pod uwagę przy wypłacie odprawy, warto jeszcze wyjaśnić, kiedy należy ją uregulować. Pracodawcy mają wątpliwości, czy przechodzącemu na rentę lub emeryturę odprawa należy się w dniu ustania zatrudnienia, czy dopiero wtedy, gdy złoży on dokumenty potwierdzające, że przechodzi na to świadczenie.

Sąd Najwyższy potwierdził, że jest to ta pierwsza data - w dniu ustania zatrudnienia (wyrok z 2 października 1990 r., I PR 284/90).

Uzasadniając ten wyrok, Sąd Najwyższy przyznał, że "przejście na emeryturę" następuje z reguły jednocześnie z rozwiązaniem stosunku pracy. Jeżeli tak jest, to data rozwiązania stosunku pracy jest jednocześnie terminem wymagalności świadczenia o wypłatę odprawy emerytalnej. Tym samym zakład pracy, który nie spełnia w tym terminie takiego świadczenia, popada w opóźnienie.

Przypominamy jednak, że odprawa z art. 92¹ k.p. należy się pracownikowi tylko raz w życiu. Jeśli więc przejdzie on na emeryturę, a potem, pobierając to świadczenie, podejmie zatrudnienie, wówczas ponowne rozwiązanie stosunku pracy i przejście na emeryturę nie skutkuje powtórną wypłatą odprawy pieniężnej.

ZDANIEM EKSPERTA

Wart. 92¹k.p. najwięcej wątpliwości przysparza sformułowanie "w związku z przejściem na rentę lub emeryturę". Orzecznictwo Sądu Najwyższego ewoluowało w tym zakresie - od uznawania związku przyczynowego poprzez dopuszczenie następstwa czasowego aż do uznania również związku funkcjonalnego.

Najpierw więc za istotne uznawano powiązanie przyczynowe - pracownik nabył uprawnienia, rozwiązywał stosunek pracy z zamiarem przejścia na emeryturę. Potem Sąd Najwyższy przyjął bardziej liberalną interpretację i uznał, że wystarczy następstwo czasowe. Oznaczało to, że wystarczy sekwencja następujących po sobie zdarzeń - pracownik nabył uprawnienia emerytalne lub rentowe, rozwiązał stosunek pracy i przeszedł na emeryturę lub rentę. Przykładem takiego powiązania może być pracownik zatrudniony na umowę okresową, który w czasie zatrudnienia nabył uprawnienia emerytalne. Mimo że umowa rozwiązuje się z upływem terminu, na jaki została zawarta, to pracownikowi przysługuje od pracodawcy odprawa pieniężna.

Późniejsze orzecznictwo poszło w kierunku dopuszczenia także tzw. związku funkcjonalnego - pracownik zachowuje prawo do odprawy, choć najpierw następuje rozwiązanie stosunku pracy, a dopiero później przy spełnieniu określonych warunków nabywa on uprawnienia do świadczenia.

Niewykluczone, że w przyszłości nastąpi dalsza liberalizacji wykładni art. 92¹k

Zdaniem Głównego Inspektoratu Pracy