 |
|
|
|
Robert Łabuzek
+48501700846
Masz problem z BHP
szukasz odpowiedzi ?
Szybko i gratisowo otrzymasz poradę
zadzwoń lub napisz na maila. |
|
|
Na stronie przebywa obecnie....
|
|
|
|
| |
Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego
Obecnie przepisy dotyczące świadczeń należnych z ubezpieczenia wypadkowego były rozproszone w różnych aktach prawnych. W odniesieniu do pracowników znajdowały się w ustawie z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 1983 r. nr 30, poz. 144 z późn. zm.).
Odrębne ustawy regulują te kwestie dla osób prowadzących działalność gospodarczą, zatrudnionych na podstawie umowy agencyjnej i zlecenia, twórców i artystów, duchownych itd., po części odsyłając do przepisów dotyczących pracowników.
Niektóre świadczenia przysługujące z funduszu wypadkowego są też wymienione w przepisach przejściowych ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (zob. podstawa prawna), zwanej dalej ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego. W efekcie np. prowadzącym działalność gospodarczą, w przeciwieństwie do pracowników, nie należą się jednorazowe odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu powstałego wskutek wypadku przy pracy lub chorób zawodowych.
Na niekonstytucyjność takiego różnicowania uprawnień zwracał uwagę rzecznik praw obywatelskich. Od 1.01.2003 roku regulacje dotyczące świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego dla wszystkich ubezpieczonych znalazły się w ustawie wypadkowej.
Należy zaznaczyć, że krąg osób objętych ubezpieczeniem wypadkowym nie zmieni się. Nadal kwestie tę ma regulować art. 12 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (zob. podstawa prawna), zwanej dalej ustawą o s.u.s., na mocy którego wspomnianemu ubezpieczeniu podlegają:
pracownicy, z wyłączeniem prokuratorów,
prowadzący pozarolniczą działalność i z nimi współpracujący,
wykonujący pracę na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której w myśl kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz z nimi współpracujący, z wyjątkiem uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów nie mających więcej niż 26 lat,
członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
absolwenci pobierający stypendium w okresie szkolenia lub stażu, na które zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy,
wykonujący odpłatnie pracę na podstawie skierowania w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
odbywający zastępczą służbę wojskową
duchowni,
posłowie i senatorowie pobierający uposażenie,
słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej otrzymujący stypendium,
pobierający stypendia sportowe.
Wszystkie świadczenia za wypadki przy pracy i choroby zawodowe określone w ustawie wypadkowej będą finansowane z funduszu wypadkowego i wypłacane przez ZUS. Na mocy ustawy o s.u.s. wspomniany fundusz funkcjonuje w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ubezpieczenie wypadkowe, obok emerytalnego, rentowego i chorobowego, jest elementem ubezpieczenia społecznego.
Zakres świadczeń
Za wypadek przy pracy będą uznawane tylko zdarzenia, które powodują uraz lub śmierć.
Wyeliminowane więc z nich zostaną tzw. wypadki bezurazowe, powodujące tylko straty materialne. Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, ma przysługuje od pracodawcy odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w związku z nim przedmiotów osobistego użytku oraz niezbędnych do wykonywania pracy (z wyjątkiem samochodów i wartości pieniężnych), ale na mocy kodeksu pracy.
Natomiast jakie dolegliwości będzie można uznać za choroby zawodowe, nadal określi rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (patrz podstawa prawna).
Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego zaspokoją wszelkie roszczenia z tytułu wypadku przy pracy lub chorób zawodowych wobec ZUS. W dalszym ciągu będzie możliwe dochodzenie dodatkowych roszczeń na drodze cywilnej od płatnika składek.
Z ubezpieczenia wypadkowego nie będą już przysługiwać świadczenia za wypadki w drodze do i z pracy. Wynika to z faktu, że wspomniane zdarzenia nie są związane z warunkami występującymi w miejscu wykonywania pracy, od których ma zależeć wysokość składek. Jednorazowe odszkodowania z tytułu wspomnianych wypadków nie będą już przysługiwać, a renty sfinansuje fundusz rentowy.
Pieniądze ze składek na ubezpieczenie wypadkowe pójdą nie tylko na wypłatę świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz administracyjną obsługę systemu.
Do 1 proc. należnych składek zostanie przeznaczonych na działalność związaną z zapobieganiem wypadkom i chorobom zawodowym, tzw. prewencję wypadkową. Chodzi o upowszechnianie wiedzy o zagrożeniach, analizowanie przyczyn oraz skutków wypadków przy pracy i chorób zawodowych, prace naukowo-badawcze zmierzające do eliminacji lub przynajmniej ograniczenia ich przyczyn.
Dokładna kwota wydatków na te cele zostanie określona w każdym roku w ustawie budżetowej.
Rodzaje świadczeń
Z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych będzie przysługiwać:
jednorazowe odszkodowanie – dla ubezpieczonych, którzy doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
jednorazowe odszkodowanie – dla członków rodzin osób zmarłych wskutek wspomnianych wypadków lub chorób,
renta z tytułu niezdolności do pracy – dla ubezpieczonych, którzy stali się częściowo lub całkowicie niezdolni do pracy,
renta szkoleniowa – dla ubezpieczonych, wobec których orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie,
renta rodzinna – dla członków rodzin zmarłych w efekcie wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
dodatek pielęgnacyjny – dla uprawnionych do pobierania rent, którzy zostali uznani za całkowicie niezdolnych do pracy i samodzielnej egzystencji albo ukończyli 75 lat,
dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej,
zasiłek chorobowy – dla ubezpieczonych przez okres niezdolności do pracy (ale nie dłużej niż przez 6, w niektórych przypadkach – 9 miesięcy),
świadczenie rehabilitacyjne – dla ubezpieczonych, którzy po wyczerpaniu zasiłku chorobowego nadal są niezdolni do pracy, a ich dalsze leczenie lub rehabilitacja rokuje nadzieje na odzyskanie zdolności do pracy,
zasiłek wyrównawczy – dla ubezpieczonych będących pracownikami, jeżeli wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ich wynagrodzenie uległo obniżeniu, a pracują w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej albo na wyodrębnionym stanowisku przeznaczonym do adaptacji i przyuczenia do określonej pracy,
pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych nierefundowanych przez kasy chorych, na które ubezpieczony został skierowany przez lekarza orzecznika ZUS na wniosek lekarza prowadzącego oraz pokrycie kosztów przedmiotów ortopedycznych do wysokości udziału własnego ubezpieczonego określonego w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.
Art. 3 ust. 1-3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych:
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
2. Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
3. Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas:
1) uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe;
2) wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
3) pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie;
4) odbywania szkolenia lub stażu przez absolwenta pobierającego stypendium w okresie odbywania tego stażu lub szkolenia na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy;
5) wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni;
6) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
7) współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
8) wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
9) wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
10) wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;
11) odbywania zastępczych form służby wojskowej;
12) nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium;
13) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
Uprawnieni do świadczeń
Należy wyjaśnić, że spośród rodziny osoby zmarłej wskutek wypadku lub choroby zawodowej uprawnionymi do jednorazowych odszkodowań będą:
małżonek, o ile nie została orzeczona separacja,
dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci poszkodowanego warunki uzyskania renty rodzinnej,
rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci poszkodowanego prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub gdy bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się on do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.
Natomiast renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego ma przysługiwać w takich samych przypadkach jak renta rodzinna z ubezpieczenia rentowego. W określonych sytuacjach będą więc uprawnieni do niej:
dzieci własne, drugiego małżonka oraz przysposobione,
przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej,
małżonek,
rodzice.
W jakich konkretnie sytuacjach wymienione osoby będą mogły otrzymać renty rodzinne, określają to przepisy art. 68-71 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (zob. podstawa prawna), zwanej dalej ustawą o emeryturach i rentach z FUS.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą i z nimi współpracujące oraz duchowni sami opłacający składki na ubezpieczenie nie otrzymają świadczeń, jeśli w dniu wypadku lub złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej będą zalegać ze składkami na ubezpieczenie społeczne na kwotę przekraczającą 2 zł. Świadczenia dostaną oni po spłacie zadłużenia.
Wysokość odszkodowań
Jednorazowe odszkodowania będą niższe niż obecnie. Zgodnie z obwieszczeniem ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jeszcze nie opublikowanym) za każdy procent uszczerbku na zdrowiu wyniosą one 445,20 zł. Kwota ta jest waloryzowana o tyle, o ile wzrosło przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w każdym kwartale. Tymczasem od kwietnia 2003 r. (w pierwszym kwartale 2003 r. odszkodowania ustalone zostaną na dotychczasowych zasadach) za każdy procent uszczerbku na zdrowiu z powodu wypadków przy pracy i chorób zawodowych mają należeć się odszkodowania w wysokości 16 proc. przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku w gospodarce ustalonego do celów emerytalnych. Potem od II kwartału każdego roku odszkodowania będą podwyższane o 1 proc. w stosunku do średniej płacy, od kwietnia 2004 r. stanowić mają 17 proc. przeciętnego wynagrodzenia itd., aby osiągnąć w 2007 r. docelowo 20-proc. tej płacy. Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce w 2001 r., według komunikatu prezesa GUS, wyniosło 2061,85 zł.
Jednorazowe odszkodowanie za wypadki przy pracy (za każdy procent uszczerbku na zdrowiu) w złotych
Od kwietnia 2003 r. do marca 2004 r. 329,90
Od kwietnia 2004 r. do marca 2005 r. 350,51
Od kwietnia 2005 r. do marca 2006 r. 371,13
Od kwietnia 2006 r. do marca 2007 r. 391,75
Od kwietnia 2007 r. 412,37
Przyjęto przeciętne wynagrodzenie za 2001 r.
Obniżone mają też zostać jednorazowe odszkodowania dla rodzin ubezpieczonych, którzy zmarli wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Wyniosą one:
18-krotność przeciętnego wynagrodzenia (obecnie byłoby to 37 113,30 zł) – gdy do odszkodowania uprawniony będzie tylko małżonek lub jedno dziecko,
9-krotność przeciętnego wynagrodzenia (18 556,65 zł), jeśli odszkodowanie otrzyma tylko jeden, inny członek rodziny.
Jeżeli np. odszkodowanie po zmarłym mają uzyskać małżonek i jedno lub więcej dzieci, to wyniesie ono 18-krotność przeciętnego wynagrodzenia plus 3,5-krotność na każde dziecko.
Wysokość innych świadczeń
Wysokość rent z ubezpieczenia wypadkowego zostanie ustalana na ogólnych zasadach, tzn. tak jak rent finansowanych z ubezpieczenia rentowego. W tym względzie będzie więc miała zastosowanie ustawa o emeryturach i rentach z FUS. Zostaną jednak utrzymane następujące preferencje w zakresie wysokości najniższych rent wypadkowych:
renty z tytułu niezdolności do pracy nie będą mogły być niższe niż 80 proc. podstawy wymiaru dla osób całkowicie niezdolnych do pracy i 60 proc. tej podstawy dla osób częściowo niezdolnych do pracy oraz wynosić poniżej 120 proc. kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy wypłacanej z ubezpieczenia rentowego,
renty szkoleniowe mają stanowić minimum 100 proc. podstawy wymiaru, ale jednocześnie nie mniej niż 120 proc. minimalnej renty szkoleniowej z ubezpieczenia rentowego,
renty rodzinne muszą wynosić co najmniej 120 proc. najniższej renty rodzinnej ustalonej na ogólnych zasadach.
Wprowadzone zostaną ograniczenia w pobieraniu rent wypadkowych w połączeniu z innymi dochodami. Będą one bowiem ulegać zmniejszeniu lub zawieszeniu w razie osiągania dodatkowych przychodów, od których odprowadza się składki na ubezpieczenie społeczne na takich samych zasadach jak inne renty, tzn:
zostaną zmniejszone, w razie gdy świadczeniobiorca uzyska przychody z innych źródeł przekraczające 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia (od grudnia br. jest to 1467,10 zł), ale poniżej 130 proc. średniej płacy,
zostaną zawieszone w ogóle, jeśli dodatkowe przychody rencisty przekroczą 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia (2724,60 zł).
W razie pobierania renty z ubezpieczenia wypadkowego w zbiegu z emeryturą (będzie można otrzymywać całą rentę i połowę emerytury lub pełną emeryturę i połowę renty) zakazane zostanie uzyskiwanie w ogóle dodatkowych przychodów ze źródeł podlegających oskładkowaniu na ubezpieczenie społeczne.
Świadczenia rentowe z funduszu wypadkowego zostaną wypłacone niezależnie od okresu podlegania temu ubezpieczeniu. Nadal więc, aby je otrzymać, nie trzeba będzie posiadać wymaganych przy rentach z ubezpieczenia rentowego tzw. okresów składkowych i nieskładkowych w rozmiarze uzależnionym od wieku świadczeniobiorcy.
W zakresie zasiłków chorobowych nowością będzie to, że ubezpieczeni przebywający na zwolnieniu lekarskim z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej otrzymają wspomniane świadczenie od pierwszego dnia niezdolności do pracy. Zasiłek chorobowy ma przysługiwać w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe. Dotychczas kwestie wypłaty świadczeń za czas zwolnienia lekarskiego we wspomnianych przypadkach uregulowane są na ogólnych zasadach – za pierwsze 35 dni niezdolności do pracy wynagrodzenie płaci pracodawca, dopiero potem przysługuje zasiłek z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jedyną różnicą jest to, iż wynagrodzenie otrzymywane od pracodawcy za niezdolność do pracy z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej stanowi 100 proc. płacy, a nie jak przy zwolnieniach z innych powodów – 80 proc.
Świadczenie rehabilitacyjne również ma przysługiwać w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Natomiast zasiłek wyrównawczy będzie stanowić różnice między przeciętnym wynagrodzeniem osiąganym przed rozpoczęciem rehabilitacji zawodowej i w czasie jej trwania. Należy zaznaczyć, że w odniesieniu do zasiłków chorobowych, świadczeń rehabilitacyjnych i zasiłków wyrównawczych w sprawach nie uregulowanych w ustawie wypadkowej będą miały zastosowanie przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego.
Zaległe wypłaty
Ustawa wypadkowa ma rozwiązać problem wypłat jednorazowych odszkodowań dla osób, które ich nie otrzymały wskutek likwidacji firmy. Zobowiązania te przejmie Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP). Należy wyjaśnić, że do niedawna obowiązywały przepisy, zgodnie z którymi pracownikom uspołecznionych zakładów pracy oraz członkom ich rodzin jednorazowe odszkodowania przysługiwały od pracodawcy, a nie z funduszu wypadkowego. 19 czerwca 2002 r. zostały one uchylone na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego, ale pozostał problem niewypłaconych przez pracodawców świadczeń za wypadki i choroby powstałe wcześniej. Już od dnia ogłoszenia ustawy, czyli od 28 listopada br., osoby, którym przyznano prawo do jednorazowego odszkodowania od pracodawcy, a które go nie otrzymały od niewypłacalnej firmy, jej syndyka lub likwidatora mogą dostać świadczenie z FGŚP. Wniosek trzeba złożyć w biurze terenowym FGŚP do 30 czerwca 2003 r. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające prawo do jednorazowego odszkodowania oraz bezskuteczne dochodzenie należności. Osoby, które nie posiadają orzeczenia o uszczerbku na zdrowiu spowodowanym wypadkiem przy pracy i chorobą zawodową albo orzeczenia stwierdzającego związek śmierci z tymi zdarzeniami, muszą złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o jego wydanie również do połowy 2003 r.
Natomiast dla osób prowadzących działalność gospodarczą i z nimi współpracujących ważne jest to, że przepisy ustawy wypadkowej, na mocy której przyznano im prawo do jednorazowych odszkodowań wejdą de facto z mocą wsteczną. Prowadzący działalność gospodarczą będą mogli bowiem otrzymać wspomniane świadczenia za wypadki przy pracy i choroby zawodowe powstałe po 31 grudnia 1998 r. Warunkiem jest, aby w przypadku zdarzeń zaistniałych do końca 2002 r. wnioski o jednorazowe odszkodowania złożyć do połowy 2003 r.
|
| |
|
OKRESOWY Dla SŁUŻBY BHP, SZKOLENIE SIP
|
|
|
|
|
|
POZWOLENIA ZINTEGROWANE-HANDEL CO2
|
|
|
|
|
| |
Komentarze